Hesap verebilirlik (Accountability), herhangi bir organizasyonda görev alan ve belirli yetkilere sahip olan kişilerin davranışlarının, performanslarının, kararlarının ve eylemlerinin sonuçlarının hesabını vermesi anlamına gelir. Hesap verebilirlik; sahiplenmeyi, işin yapılması için inisiyatif almayı, eyleme geçmeyi, sonuçların sorumluluğunu üstlenmeyi, olumsuz sonuçlar için bahaneler üretmemeyi ve bir başkasını suçlamamayı gerektirir.

Liderler ve yöneticiler sürekli olarak hesap verebilirlik anlayışı içinde çalıştıklarında izleyicileri ve ekip üyeleri ile aralarında güçlü bir güven duygusu oluşur. Herkes doğru olanın yapılacağına ve yapılanın söylenileceğine inanır. Yüksek performanslı organizasyonların temel özelliği olan güven duygusu, sahiplenme, moral, motivasyon ve adanmışlık duygularını da besler.

İş dünyasında yönetim düzeyinde hesap verebilirlik, bireylerin, ekiplerin ve şirketlerin başarısı için önemlidir. Hesap verebilirlik yönetimin başarısına özellikle üç yönden katkı sağlar.

1. Güven oluşturur: Kararlarının sorumluluğunu üstleneceğini bildiklerinde, çalışanlar yöneticilerine çok daha fazla güvenirler. Bu tür davranış için rol modeli oluşturan yöneticiler organizasyon çapında güçlü bir hesap verebilirlik kültürünün önünü açarlar.

2. İlişkileri güçlendirir: Çalışanlar, yöneticilerle açık ve dürüst bir diyalog kurabileceklerini hissettiklerinde, şirketin çeşitli yönleriyle daha fazla ilgilenirler. Bölümler arasında bilgi paylaşımları, geribildirim alıp vermeler, sorular, öneriler, fikirler artar, sosyal ilişkiler gelişir.

3. Pahalı hataları en aza indirir: Yöneticiler, yaptıkları hataları sahiplendiklerinde, sorunu çözmenin ve ilerlemenin yolunu daha kolay bulabilirler. Hatalarını kabul etmekten korkmayan yöneticiler başkalarından yenilikçi, yaratıcı ve farklı çözümler için kaynak ve destek bulabilirler.

Yöneticiler ya da çalışanlar, hesap verebilir olmadıklarında yaptıkları işlerin niteliğine, süresine, maliyetine kayıtsız kalırlar, bitirmedikleri işleri sorun etmezler, geç, eksik veya pahalı elde edilen sonuçları umursamazlar. Bu tür davranışlar, diğer insanlar için olumsuz örnekler oluşturur ve organizasyon içinde kartopu etkisiyle artar. İnsanlar, toplantılara geç kalmayı, kaliteyi ve maliyeti göz ardı etmeyi, işi savsaklamayı, etik değerleri çiğnemeyi kanıksamaya ve olağan davranışlar olarak sıklıkla sergilemeye başlarlar. Bu davranışlar, giderek ortak normlara ve şirket kültürüne dönüşür. Ekipler ve organizasyonlar büyük sorunlar yaşar ve sonuçta bundan zarar görür.

Şirkette hesap verebilirlik eksikliği, endişe ve stres düzeyinin yükselmesine, moral ve motivasyonun düşmesine, çalışan bağlılığının azalmasına, performansta ciddi kayıplarının yaşanmasına neden olur. Öncelikler belirsizleşir, ekibin ve bireylerin hedeflerine ulaşması zorlaşır. Karşılıklı güven azaldığında, uyumsuzluklar ve çatışmacı durumlar artar.

Hesap verebilirlik, kolay anlaşılabilen bir kavram değildir ve çoğu zaman sorumlulukla karıştırılır. İkisi arasında farklar vardır. Hesap verebilirlik, bir kişiden sonuçlanmış bir eylemi için hesap vermesinin istenmesidir.  Sorumluluk ise insanın içinden gelen ve duygu temelinde oluşan kişisel bir değerdir. Hesap vermesi gereken kişi bir eylemi tamamlamış, belirli bazı sonuçlara ulaşmıştır ve bunları sahiplenmeye hazır ve isteklidir. Sorumluluk hisseden kişi ise yapması gerekenlerin önemli olduğuna ve işini iyi bir şekilde tamamlaması gerektiğine inanır.

Toplumlarda ve organizasyonlarda hesap verebilirlik kültürünün yerleşmesi için, öncelikle, liderlerin sorumluluk alması ve bu davranışı içtenlikle benimsemesi ve sergilemesi gerekir.