Eleştirel düşünme, bağımsız ve doğru kararlara varmak için bilgileri veya görüşleri dikkatlice tartışmak ve yorumlamak anlamına gelir. Döngüsel bir süreçtir; bir fikir oluşturmak, bir sonuca varmak ya da bir fikrin mantıklı olup olmadığını belirlemek için gerçekleri göz önüne alarak ve sorgulayarak tekrar tekrar düşünmektir.

Bir zihinsel süreç olarak eleştirel düşünme, sağlam kararlara varmak için bilgilerin en iyi şekilde nasıl algılanması, yorumlanması ve değerlendirilmesi gerektiği konusunda mantık ve akıl yürütmeyi sağlar. Bu nedenle, temel görevleri kararlar vermek olan yöneticiler için kritik önem taşıyan bir yetkinliktir.

Eleştirel düşünme, ele alınan konuyla veya sorunla ilgili tüm bilgilerin toplanması ve düzenlenmesi ile başlar. Ardından anlamlı ve temel soruların sorulması gelir. Daha sonra, bu sorulara alınan cevaplara ve çıkarımlara dayalı olarak yapılan değerlendirmelerle fikirler ve teoriler oluşturulur. Bu süreç boyunca, mevcut olanın ötesinde, ortaya çıkan yeni bilgiler de göz önünde bulundurulur. Ayrıca başkalarının ortaya koyduğu görüşler, fikirler ve bilgiler de değerlendirilir. Olasılıklar keşfedilir, önyargılardan ve varsayımlardan uzak, çeşitli çözümler göz önüne alınır. Son olarak, bir sonuca ulaşıldığında, kanıtların bunları doğrulayıp doğrulamadığına bakılır. Gerektiğinde süreç gözden geçirilir ve bir karar verilir.

Analitik düşünme, toplanmış olan karmaşık bilginin doğrusal bir biçimde, gözden geçirilmesi ve adım adım alt bileşenlerine, parçalarına ayrılmasıdır. Eleştirel düşünme ise çeşitli bilgi kaynaklarını kullanarak elde edilen bilgiyi değerlendirirken, sorgulamayı, doğrulamayı, boşlukları doldurmayı, çıkarımlar yapmayı, yorumlamayı ve yeniden biçimlendirmeyi de içerir. Böyle bir amaca ve yönteme sahip olduğu için daha bütünseldir.

Eleştirel düşünme, şüphesiz, bilgilerin parçalara bölünmesini ve parçaların mantıklı, sistemli bir şekilde analiz edilmesini yani analitik düşünmeyi de içerir. Ancak, bunun ötesinde, bir karara varabilmek veya yenilikçi çözümler ortaya koyabilmek için başkaca bilgileri, yorumları ve değerlendirmeleri de dikkate almayı gerektirir.

Eleştirel düşünme, yenilikçi fikirleri ortaya koyar, aralarındaki olası bağlantıları gösterir, iddiaları ve kanıtları değerlendirir, sonuçları inançlar ve değerlerden soyutlayarak, mantık ve muhakeme kullanarak karmaşık sorunları çözer. Eleştirel düşünme sürekli olarak öğrenmeyi ve iyileştirmeyi sağlar.

Eleştirel düşünmek ve açık fikirli olmak üstün bir niteliktir. Eleştirel düşünme, önyargılı olmadan, gerçekleri doğru ve dürüst bir şekilde aramak ve gerçek temelli çözümlere ulaşmak için çalışmayı özendirir. Eleştirel düşünme, insanın kendisi ile yüzleşmesini cesaretlendirir, inançların ve değerlerin sorgulanmasını kolaylaştırır. Ayrıca, akışkanlığı ve çok yönlülüğü nedeniyle görevler ve konu alanları arasında kolayca geçişlere de olanak sağlar.

Sorunları çözmek, karar vermek ve elbette eleştirel düşünmek değerli yöneticilik yetkinlikleridir. Ancak, şirketler, yöneticilerinde bu beceriyi geliştirme konusunda genellikle zorluk çekerler. Eleştirel düşüncenin öğretilmesi ve öğrenmesi oldukça zor olan ileri düzeyde bir beceri olduğu açıktır. Bunun bir nedeni, insanların genellikle, bu düşünme tarzını başkalarını eleştirme, suçlama, yerme veya yargılama ile eşdeğer gören bir algıya sahip olmalarıdır.

Çoğu şirket, özellikle üst yönetim görevleri için adayları değerlendirirken analitik düşünme yetkinliği üzerinde önemle durmaktadır. Ancak, adaylarda eleştirel düşünme becerisini aramak ve bu beceriye sahip olanları öncelikle tercih etmek daha akılcı olacaktır. Onların sorun çözme ve doğru kararlar verme olasılıkları çok daha yüksektir.