Son yıllarda şirketlerde emir ve talimat vermekten çok ilham vererek, vizyon belirleyerek ve ekibinin motivasyonunu sağlayarak değişimi başaracak liderlere duyulan ihtiyaç artmıştır. Şirketler, geleceğin liderleri olarak eğitmek ve geliştirmek amacıyla yetenekli insanları şirkete çekmek için olduğu kadar başarılı ve deneyimli yöneticilerini elde tutmak için de yoğun çaba göstermektedirler.

Kıdemli üst yöneticilerin şirket içinde kalıcı ve etkili olmaya devam etmesi için gösterilen çabalardan biri onların “üst yönetici koçluğu” almalarının sağlanmasıdır.

Üst yönetici koçluğunun amacı, üst düzey yöneticilik için gerekli olan becerilerin elde edilmesini kolaylaştırmaktır. Koçlar, belirli zorluklarla nasıl baş edilebileceği konusunda yol gösterici olurlar. Yönetici, zor bir patronla nasıl geçinileceği, farklı kültürlerden insanlarla nasıl çalışılacağı, büyük bir değişim projesinin nasıl uygulanacağı, değişime direnmenin nasıl aşılacağı gibi sorunlarla ilgili olarak koçla görüşebilir. Bir koçla çalışmak, bir üst yönetici için kendisini anlayabilen, tarafsız geribildirim sağlayabilen, farklı deneyimlere dayalı olarak önerilerde bulunabilen ve her şeyden önemlisi bütün bunları kesin gizlilik içinde yapabilen bir kişiyle konuşmak, görüş ve fikir almak açısından bulunmaz bir fırsattır.

Üst yöneticiye koçluk veren kişi şirketin içinden ya da dışından olabilir. Ancak bu koçun üst düzey yöneticinin saygısını ve güvenini kazanabilecek başarılı, kıdemli bir üst yönetici ya da iş dünyasıyla ilgili deneyime sahip, yönetim ve davranış bilimleri alanlarında yetkin bir kişi olması önemlidir.

Üst yönetici için dış koçluğun en önemli üstünlükleri; geniş deneyim, tarafsızlık ve daha fazla gizliliktir. Diğer taraftan, iç koçun da kolay ulaşılabilirlik, kurum kültürü ve politikaları hakkında derinliğine bilgi, şirketin stratejik zorlukları ve temel yetkinlikleri konusunda daha iyi kavrayış gibi avantajlı yönleri bulunmaktadır.

Bir yönetici ne kadar başarılıysa başarısını sürdürebilmek için yakın çevresindeki insanlardan o kadar çok bilgi ve geribildirim almaya ihtiyaç duyar. Ancak, bir yönetici yükseldikçe dürüst ve açık geribildirim alma şansı giderek azalır. Bu nedenlerle üst yönetici koçluğu önemlidir.

Bir üst yönetici koçu devamlılığı olan bir akıl hocası değildir. Kendisi, genellikle birkaç aydan birkaç yıla kadar değişebilen süreler için geçici olarak belirli bir dönem için görevlendirilir. Koçluk görüşmeleri her hafta ya da iki haftada bir olmak üzere yapılır. Uç örneklerde koç, istenildiğinde görüş alışverişinde bulunmak üzere her zaman ulaşılabilir şekilde de görev alabilir. Bazı durumlarda, koçluk alma kararı üst yöneticinin kendisi tarafından verilir. Bazen de koçluk alma kararı, üst yöneticinin ilerlemesini ve gelişmesinin sağlamak veya “raydan çıkmasını” önlemek amacıyla şirketin tepe yönetimi tarafından kararlaştırılır.

Üst yöneticiler, genellikle güçlü ve zayıf yönleriyle ilgili doğru ve tarafsız geribildirimlere ve daha etkili olmak için neleri geliştirmeleri gerektiğine ilişkin önerilere ihtiyaç duyarlar. Koç tarafından geliştirilebilecek üst yönetici davranış ve becerileri arasında özellikle; dinleme, iletişim ve ilişki yönetimi, güven yaratma, güvenli ve girişken davranma, insanları etkileme, ekip oluşturma, değişimi başlatma, ekip üyelerini geliştirme ve toplantıları yönetme sayılabilir. Koç, üst yöneticinin gerek duyabileceği bilgi ve becerileri elde edebileceği kaynaklar ve yöntemler hakkında fikirler verebilir. Kendisini daha iyi anlamasına, daha esnek davranışsal yaklaşımlar benimsemesine ve yaşamını daha bilinçli sürdürmesine yarayacak öneri ve görüşler sunabilir. Onun kendi enerjisine, güdülerine ve hedeflerine daha fazla dikkat ederek yüksek performansını korumasına, algılama ve yargılama biçimlerini, işe ve insanlara yaklaşımlarını yeniden dengelemesine yardımcı olabilir.

Kaynak: İsmet Barutçugil, Yöneticiler İçin Koçluk Becerileri, Kariyer Yayınları, İstanbul, Nisan 2018