Günümüzde iş dünyası, hedefler belirleme ve onları elde etme çabalarının etrafında dönmektedir. Hedefler iş yaşamının hemen her boyutunda vardır, onun ayrılmaz parçasıdır. İşlerin nasıl yapıldığı, ilişkilerin nasıl yürütüldüğü, zamanın ve diğer kaynakların nasıl kullanıldığı hedeflerle belirlenir. Şirketlerde hemen her iş önemli ve öncelikli görünür. Amaç ve hedefler belirlenmemişse, insanlar çoğu zaman bilinçaltı tercihlerinin peşinden giderler. Çoğu kez de kontrol edilemeyen bir kaos ortamında tesadüflerin oyuncağı olurlar.

Hedeflerin akıllıca belirlenmesi, işlerin ve ilişkilerin yürütülmesine yapı ve izlenebilirlik kazandırır. Belirsiz, rastlantılara bağlı çözümlerin yerine belgelendirilebilir yol haritaları çıkarılabilir. Dönüm noktaları belirlenir, hedefe ulaşılacak tarih ve elde edilecek sonuçlar öngörülebilir. İzlenen yolda zaman, çaba ve kaynak kayıpları en aza indirilir.

Çalışanın hedeflere odaklanmasında rehberlik etmek, koçluğun en önemli rollerinden biridir. Burada koçun rolü, çalışana kendi kişisel vizyonu ile şirketin vizyonu arasında uyum sağlamasına ve bu vizyona ulaşmak için hedefler belirlemesine yardımcı olmaktır.
Çalışanın enerjisini ve gelişme isteğini canlandırmak için yaratıcı gerilime ihtiyaç vardır. Bu gerilim, çalışanın gelecekle ilgili vizyonuyla onun bugünkü durumu arasındaki farklılık derecesine bağlı olarak ortaya çıkar. Fark ne ölçüde büyükse yaratıcı gerilim o kadar fazla olacaktır. Gelecek vizyonuyla bugünkü koşullar arasındaki açıklığın boyutları, bu açığı kapatacak davranışın niteliğini ve şiddetini belirleyecektir. Açıklık dar olduğunda harekete geçirecek enerji ve istek zayıf kalacaktır.

Vizyon, gelecek kaygısı yaratır. Kararların geleceği dikkate alarak verilmesini sağlar. Davranışları proaktif olarak biçimlendirir, yaratıcılığa ilham verir, sürekli olarak gelişmeyi sağlayacak enerjiyi ateşler. İş yaşamında vizyon, uzun ve orta dönemli amaçlar, bu amaçlara ulaştıracak stratejiler ve ana hedefler belirlendikten sonra daha kısa dönemli ara hedefler belirlenir. Somut eylem planlarıyla yola çıkıldığında hedeflere dayalı kontrol listeleri oluşturulur, gelişmeler izlenir ve değerlendirilir. Bu yaklaşımla, şirket çapında şeffaflık ve odaklanma sağlanır, iletişimin etkinliği artar, performansın yönetimi ve değerlendirmesi kolaylaşır ve çalışanların motivasyonu ve performansı yükselir.

İyi tanımlanmış hedefler, açık ve net belirlenmiş kapsamı, elde edilecek somut sonuçları, hedefleri elde etmek için gerekli kaynakları ve hedefe ulaşıldığında bunu kanıtlayacak ölçütleri de içermelidir. İş yaşamında, hedef belirlemenin en etkin ancak yeterince kullanılmayan aracı SMART yaklaşımıdır. İyi tanımlanmış hedefler SMART (Spesifik, Ölçülebilir, Ulaşılabilir, Sonuç odaklı ve Zaman sınırlı) olmalıdır.

Hedeflerin belirlenmesi aşamasında değerler ve öncelikler üzerinde düşünülmesi de büyük önem taşır. Değerler, hedefleri elde etmek için kullanılacak davranış türlerini belirler. Hedeflerin önceliklerinin belirlenmesi ise bir taraftan onların elde edilme olasılığını, diğer taraftan da hedefin elde edilmesinin vizyona ulaşma üzerindeki etkisini artıracaktır.

Koçlar, çalışanların kendileri için SMART hedefler belirlemesi, önceliklerin kararlaştırılması, hedeflere ulaştıracak eylemlerin gerçekleştirilmesi ve hedeflere ulaşma düzeyinin değerlendirilmesi aşamalarında onlara yardımcı olabilirler. Onların bu süreçte yaşayacakları kişisel ve profesyonel zorluklarla baş edebilmesi için destek sağlayabilirler. Böylece, çalışanlar daha açık planlar yapabilir ve hedeflerine ulaşmak için daha yüksek enerjiyle odaklanmış olarak çalışabilirler.

Kaynak: İsmet Barutçugil, Yöneticiler İçin Koçluk Becerileri, Kariyer Yayınları, İstanbul, Nisan 2018