Grup düşüncesi, Yale Üniversitesinden Irving Janis’in bir grup akıllı insanın bir sorun üzerinde çalışırken bazen olabilecek en kötü çözüm üzerinde görüş birliğine varmasını araştırırken ortaya koyduğu bir kavramdır.

İnsanlar, bir gruba aidiyet duyduklarında ve o grupta olmak istediklerinde gerçek düşüncelerini gruba uyum sağlama endişesiyle açıklıkla ifade etmeyebilirler. Grup düşünmesi, birbirine çok yakın olan ya da olmak isteyen grup üyelerinin ortak karar alma isteklerinin bağımsız düşünebilme yeteneğini ve güdüsünü baskılaması sonucu ortaya çıkan düşünme biçimidir.

Bazı gruplarda insanlar, çatışmadan kaçınmaya ve diğerleriyle uyum içinde olmaya etkin karar almaktan daha fazla önem verirler ve bu nedenle, yeterince analiz etmeden, seçenekleri incelemeden, tartışmaya girmeden, eleştirmeden ve olası sonuçları değerlendirmeden grubun kararını benimserler. Dahası, alınan kararların etkin ve etik olduğunu savunarak grup kararının arkasında dururlar.

Grup düşüncesinin tek nedeni, grup üyelerinin birbirlerine yakınlık duyması değildir. Diğer gruplardan soyutlanmış olma, karar alma normlarının ve liderliğin zayıf kalması ve grup üyelerinin sosyal, ekonomik, ideolojik geçmişlerinin benzerliği grup düşünüşünü besler. Ayrıca, grup, stres altında olduğunda, dış tehditlerle karşılaştığında, son zamanlardaki başarısızlıklar nedeniyle umutlar ve özgüven kaybedildiğinde ve etik çelişkiler nedeniyle karar alınamadığında grup düşünüşü tercih edilir.

Grup içinde ya da çevresinde konusunda uzman olan ve/veya eleştirel düşünebilen kişilerin olmaması, liderin grubu etkilemek için gücünü ve saygınlığını kullanması, grup üyelerinin ayıplanma veya grup dışına itilme endişesi gibi nedenler de grup düşünüşü eğilimini artırır.

Eğer bir şirkette, departmanda ya da ekipte grup normları, grup ahlakı, grup dayanışması gibi kavramlar abartılı biçimde kullanılıyorsa ve grup kimliği kişilikten daha fazla önemseniyorsa insanlar üzerinde grup baskısı da olacaktır. İnsanlar uyum içinde olmanın, ortak bir görüşü savunmanın rahatlığı için de grup düşünüşü benimserler. Kendi grupları hakkında aşırı iyimserlik ve abartılı bir güven duygusu içine girerler. Olaylara tek bir açıdan bakarlar, genellemeler yaparlar, riskli ve etik olmayan kararları grup olarak alabilirler. Diğer grupları ve kendi grup kararlarına karşı çıkanları zayıf ve başarısız olarak görürler.

Grup düşüncesi yararlı olmaktan çok zararlı sonuçlar veren bir tarzdır. İnsanları mutsuz ve huzursuz ettiği kadar örgüt/ekip performansını da olumsuz etkileyen yanlış kararlara götürür. Ortak görüşe varılmasının aşırı önemsenmesi, kararların bilgiye ve analize dayalı olmadan, acele, basit ve basmakalıp yargılarla verilmesine neden olur. Grup üyeleri, özgün ve yaratıcı fikirlerini, bağımsız düşünme yeteneklerini bastırırlar. Kararlarını tarafsız, sağduyulu bir şekilde değerlendiremez, hatalarını görmezler.

Grup düşüncesinin olumsuz sonuçlarından kaçınmak isteyen şirketler/ekiplerde liderler, kendi düşüncelerini söylemeyi sona bırakmalı, farklı görüşlerin ortaya atılmasına, eleştirilerin yapılmasına, endişelerin ortaya konulmasına ve gerekirse toplantıların uzamasına veya tekrarlanmasına izin vermelidir. Grup üyeleri, farklı ve inovatif fikirler getirmeleri, analitik/eleştirel ve bağımsız düşünmeleri ve tüm seçenekleri değerlendirmeleri için özendirilmelidir.

Grup düşüncesinin her zaman için olumsuz sonuçlar doğuracağının vurgulanması bazen yanıltıcı olabilir. Yetkin, deneyimli üyelerden oluşan bazı gruplarda, grup düşünüşü, kararı ve eylemi hızlandıran ve performansı artıran bir etki yaratabilir, aidiyet, güven, adanmışlık ve iş tatmini gibi duyguları da pekiştirebilir.