Günümüzde, şirketlerin çoğunluğu, inovasyon konusunu gündemlerinin ilk sırasında tutmakta; etkili, sürdürülebilir inovasyonlar yapmanın ve inovasyon süreçlerini etkili bir şekilde yönetmenin yollarını aramaktadırlar. İnovasyonun bir şirket için son derece önemli olmasının; büyümeyi ve kârlılığı sağlamak, insan yeteneklerini canlandırmak, rekabetçi üstünlüğü ve sürdürebilirliği elde etmek, çalışanların, müşterilerin, hissedarların ve diğer paydaşların memnuniyetini ve bağlılığını sağlamak gibi çeşitli nedenleri sayılabilir. Ancak, inovasyon için en önemli neden şüphesiz hayatta kalmaktır.

Küresel pazarlarda olmak isteyen şirketler, acımasız bir rekabet ortamında yaşamak zorunda kalacaklarının farkındadırlar. Pazara yeni ürünler getiremeyen, müşterilerine yeni değer yaratamayan şirketler kısa süre sonra rakiplerinin bunu yaptığını ve kendi varlıklarının tehlikede olduğunu da görmektedirler. Kendi çevrelerine en iyi şekilde uyum sağlayan ve çevrelerindeki değişime cevap verecek şekilde değişebilen canlıların yaşamlarını sürdürebilme olasılıklarının çok daha yüksek olduğunu öne süren Darwin’in Evrim Teorisi, iş dünyasında da aynı şekilde geçerlidir. İnovasyon, küresel pazarlarda hayatta kalabilmek için gerekli olan değişimi yapabilme ve uyum sağlayabilme yetkinliği olarak tanımlandığında inovasyon yapamayan şirketler uzun dönemde varlıklarını koruyamayacakları son derece açıktır.

Ancak, inovasyon yapan şirketlerin sıklıkla karşılaştıkları bir ikilem vardır. Bu, özellikle günümüzde inovatif ürünlerinin çok bir süre sonra olgunlaşması, pazarın doygunluğa ulaşması ve büyümenin yavaşlamasıdır. Ürünün yaşam döngüsündeki bu dönem aslında, elde edilen kârların en üst düzeye çıktığı bir dönemdir. Bu dönemde, araştırma-geliştirme, pazara sunum, tanıtım ve marka konumlandırma gibi yatırımlar tamamlanmış, en yüksek ölçek ekonomisine ulaşılmış ve satışta kârlılık önemli ölçüde artmıştır.

Bu aşamada ürünler, diğer inovatif şirketlerin dikkatini çekmekte, iştahlarını kabartmakta ve yıkıcı saldırılara en açık durumda gelmektedir. Küresel pazarlarda bilginin, teknolojinin, sermayenin ve yetenekli bilgi profesyonellerinin hareketliliğinin son derece yüksek olması, mevcut rakiplerden, tedarikçilerden, müşterilerden, ikame ürünler üreten şirketlerden ya da potansiyel rakiplerden gelebilecek rekabetçi baskıları yoğunlaştırmaktadır.

Bu nedenle, akıllı şirketler, aslında çok iyi sattıkları ve yüksek kazanç sağladıkları kendi ürünlerine daha yeni ve daha iyi ürünlerle rakiplerden önce kendileri saldırırlar. Böylece, bir taraftan, pazarda olgun ürünlerinin sağladığı avantajları kullanırken diğer taraftan da yeni inovatif ürünlerle kendileriyle rekabet ederler.

Olgun ve inovatif ürünler arasındaki dengeyi kurabilmek önemli bir yönetim becerisidir. Kârlı ancak yaşlanan bir ürünü ne zaman ve nasıl bitireceğine karar vermek ise çok önemli bir liderlik becerisidir. Bu arada, olgun ürünleri hayatta tutmak da değerli bir beceridir. Dünyanın en yenilikçi firmalarının bazılarının neredeyse 100 yılı aşkın süredir ismini, ambalajını ve özelliklerini değiştirmediği halde hala pazardaki gücünü koruyan ürünlerinin bulunması dikkat çekicidir.

Küresel pazarlarda hemen her ürünün, hizmetin, sektörün ve pazar bölümünün acımasız bir rekabet baskısı altında olduğu bilinmektedir. Gelecekte bu rekabetin daha da artacağı bir gerçektir. Bu nedenle, öne çıkmak, pazar lideri olmak bir yana yalnızca hayatta kalmak için dahi şirketlerin inovasyon yapması kaçınılmazdır. Yalnızca, müşterilere şu anda aldıklarından daha fazla katma değer yaratan inovatif ürünler sunabilen şirketler başarılı olacaklardır. Bunu sağlayabilmek için şirketlerin stratejik bir karar olarak inovasyona ve inovasyon sürecini etkili bir şekilde yönetebilmek için de özgün becerilere ve yetkinliklere ihtiyaçları bulunmaktadır.

Kaynak: İsmet Barutçugil, Stratejik İnovasyon Yönetimi, Kariyer Yayınları, İstanbul, Ocak 2020.