Eleman seçme ve işe alma görüşmeleri yapan insan kaynakları yöneticilerinin yaygın karşılaştıkları bir durum vardır. Adaya “kendinizden bahseder misiniz? Sizi tanıyabilir miyiz?” tarzında bir soru sorduklarında genellikle; “vallahi ne desem bilmem ki…, yani nasıl söylesem…, arkadaşlarım benim “sevecen, çalışkan, dürüst, özverili, ekip çalışmasına yatkın… vs. olduğumu söylerler” şeklinde bir cevap alırlar.

Bu cevap, adayın kendisi hakkında tarafsız olamayacağı ve inandırıcılığının zayıf kalacağı endişesiyle fazla konuşmak istemediğini düşündürebilir. Kendisi hakkında konuşmamak alçak gönüllülük olarak da algılanabilir. Ancak, gerçekte durum, çoğu kez adayın kendisini iyi tanımamasından ve doğru bir şekilde tanıtacak ifade yeteneğine ve özgüvene sahip olmamasından kaynaklanır.

Günümüzde, kendi özelliklerini, üstün ve zayıf yönlerini, eğilimlerini, tercihlerini, yaşamına yön veren inanç ve değerleri tam ve doğru olarak bilmeyen çok sayıda genç insan -ne yazık ki- iddialı bir şekilde iş aramaktadır. İş ve meslek seçmek, bir kariyer yapmak isteyen bir insanın her şeyden önce kendini iyi tanıması gerekir. İş yaşamında başarılı olmanın, sağlıklı ve sürekli iş ilişkileri kurmanın, huzurlu ve güvenli bir yaşamın ön koşulu budur.

Kendisini iyi tanımadığı için özelliklerini, yeteneklerini, değerlerini ikna edici bir şekilde ortaya koyacak cümleleri kuramayan, uygun sıfatları bulamayan insanlar çoğu kez olduklarından daha az değerli görülürler. Bu nedenle de hak ettikleri ve gerçekten etkili olacakları iş fırsatlarını kaçırırlar.

Diğer taraftan, kendini gerçekte olduğundan farklı ve üstün gösteren ve bu konuda oldukça başarılı olan insanlar da vardır. Onların ikna edici olmalarının nedeni buna kendilerinin de inanmalarıdır. Kendilerini doğru tanımayan, zayıf yönlerini görmeyen, üstün yönlerini abartan bu insanlar, sahip olduklarını söyledikleri yetkinlikleri kullanmaları istendiğinde, ya da kendilerini kanıtlamaları gerektiğini hissettiklerinde çeşitli bahaneler / senaryolar uydururlar, çok sıkıştırıldıklarında da işten ayrılırlar.

İş mülakatlarından sonra çoğu yöneticinin hayal kırıklığı yaşaması, kendisini iyi ifade edemeyen değerli adayları kaçırmasından ve buna karşın kendisini olduğundan farklı gösteren adaylara inanmasından kaynaklanmaktadır.

Bir insanın kendini tanıması, tarafsız değerlendirmesi ve bunu açık bir şekilde ifade etmeyi öğrenmesi kolay olmayan bir süreçtir. Bazı durumlarda da cesaret gerektirir. Bazen, bir insanın kendisine bile açık ve dürüst olması kolay değildir. Gerçeklerle yüzleşmek, eksik ve zayıf yönlerini kabul etmek, gerçekte ne olduğunu ve ne olmadığını yüksek sesle dile getirmek cesaret isteyebilir. Ancak, uzun dönemli beklentiler, sağlıklı ve sürekli ilişkiler söz konusu olduğunda yapılması gereken budur.

Bir insanın kendini tanıması için en az dört konuda tam ve doğru bilgi sahibi olması gerekir. Bunlar; bilgiler, beceriler, istekler ve inançlardır.

• Bir insan, her şeyden önce, ne bildiğini (ve ne bilmediğini) bilmelidir. Eğitimle ya da yaşayarak öğrendiklerinin ve gerçekten anladığı, özümlediği ve uyguladığı bilgilerin farkında olmalıdır.
• Yapabildiklerini (ve yapamayacaklarını) bilmelidir. Doğuştan ya da sonradan kazandığı yeteneklerle, deneyerek geliştirdiği becerilerle neler yapabileceğinin farkında olmalıdır.
•  İsteklerini ve ihtiyaçlarını bilmelidir. İşinde ve özel yaşamında neyin peşinde olduğunun, hangi ihtiyaçları karşılandığında heves ve heyecan duyduğunu doğru belirlemelidir.
• İnançlarını ve değerlerini bilmelidir. Yaşamını yönlendiren, kararlarının ve davranışlarının temelinde yatan inançların ve değerlerin neler olduğunu anlamalıdır.

Bunları doğru tanımlayan, açık ve dürüst bir şekilde, doğru sözcükleri seçerek kendi değerini azaltmadan ya da abartmadan ifade edebilen bir kişi işinde ve ilişkilerinde çok daha başarılı, mutlu, huzurlu ve güvenli olacaktır.