İlişki zekâsı, iş yaşamında ve sosyal ortamlarda güçlü insan ilişkilerini kurmak ve sağlıklı bir şekilde sürdürmek için gerekli yetkinliklere sahip olmaktır. İlişkilerini karşılıklı saygı ve güvene dayalı olarak güçlü bir şekilde oluşturan, sağlıklı bir şekilde koruyan ve sürekli geliştiren bir kişinin ilişki zekâsı yüksektir.

İlişki zekâsı yüksek insanın çevresi geniştir, çok değişik ilgi alanlarından, farklı düzeylerden insanlarla ilişkileri vardır. Onlarla dosttur, arkadaştır, kolaylıkla iletişim kurar, konuşur, görüşür, davet eder, ziyaret eder. Bir sorusu olduğunda, bir sorun yaşadığında çevresinde mutlaka cevabı bilen ve çözüm üretebilen bir ya da birkaç kişi vardır.

Bazı insanlar ilişki kurmakta ve bu ilişkilerini sağlıklı bir şekilde sürdürmekte son derece başarısızdır. Bunun önemli bir nedeni, bu insanların kendilerini başkalarından üstün, önemli ve güçlü görmeleridir. Kendini üstün ve başkalarını küçük görme eğiliminde olanlar ilişkilerinde baskı ve zorlamayı kullanırlar. Başkalarına hükmetmek, emretmek, zorla ve zorbalıkla ilişkilerini sürdürmek bu insanların doğru bildiği ve tercih ettiği davranış biçimidir. Şüphesiz bu davranış, o insanların ilişki zekâlarının düşüklüğünü gösterir.

Bazı insanlar da sürekli olarak ilişkilerinde çatışmacı davranışlar sergilerler. Ne kendilerine ne de karşılarındakine güvenirler. Sürekli olarak kuşku, endişe, şüphe ve stres içindedirler. Ön yargılı davranırlar, farklılıkları öne çıkarır ve bunlardan çatışma nedenleri yaratırlar. Bunların da ilişki zekâlarının düşük olduğu açıktır.

Bazıları da açık çatışmanın olumsuz sonuçlarını ve yaratacağı sert tepkileri göze alamadıkları için soğuk savaşı tercih ederler. Karşısındakine ilgisiz ve kayıtsız kalır, onunla konuşmaz, onu yok sayar, duygusal taciz uygular. Bunlar yine onun ilişki zekâsının düşük olduğunu gösteren davranışlardır.

Bir diğer ilişki tarzı işbirlikçi davranıştır. Büyük ölçüde çıkar hesaplarına dayanan ya da içinde bulunulan organizasyonun kurallarına uyma endişesinden kaynaklanan bu davranış da yeterince olgunlaşmamış ilişki zekâsını işaret eder. Bu zekâ düzeyindeki kişiler birbirlerine güvenerek ve isteyerek değil, işlerine öyle geldiği ya da kendilerine o şekilde talimat verildiği için işbirlikçi davranırlar.

Bütün bunlara karşın, ilişki zekâsı yüksek olan kişiler ilişkilerini karşılıklı ve içsel olarak bağlantılı bir biçimde yönetirler. İlişkileri sağlıklı ve süreklidir. Kendilerini ve karşılarındakini aynı derecede saygın ve değerli görürler. İlişkilerinin sorumluluklarını alırlar. İlişkilerinin her iki taraf için de anlamlı ve kazançlı olması ve süreklilik kazanması için çaba gösterirler. İletişim ve özellikle aktif dinleme becerileri çok yüksektir. Bu insanlarla ilişki içinde olmak güvenli, huzurlu ve başarılı bir yaşamı gerçekleştirmeyi kolaylaştıracaktır.

Kaynak: İ. Barutçugil, Yöneticinin Yönetimi, Kariyer Yayınları, İstanbul, 2006